Odkąd pies zaczął towarzyszyć człowiekowi rozpoczęła się długa historia powstawania psich ras. Człowiek świadomie lub nie, oczekiwał od swoich psów spełniania różnych zadań i funkcji. Psy miały towarzyszyć w polowaniu, pilnować dobytku lub po prostu sprawiać swoją obecnością przyjemność. Wybieranie odpowiednich osobników do hodowli, kojarzenie ich z innymi o podobnych cechach lub wręcz przeciwnie krzyżowanie ich z osobnikami o innych ale pożądanych umiejętnościach lub wyglądzie doprowadziło do powstania współczesnych prawie 400-tu ras psów.

 


 

Historie wielu ras są pełne niejasności by nie powiedzieć tajemniczości. Dobór osobników był często przypadkowy i bardzo często nieudokumentowany. Domieszki krwi zupełnie różnych ras w celu stworzenia obecnie znanych okryta jest tajemnicą lub po prostu brakiem zachowanych dokumentów albo wręcz niechęcią do ujawnienia co hodowca miał na myśli krzyżując ze sobą dane rasy. Efekty tych działań często zaskakujące dla ich autorów wykorzystywano w dalszym ulepszaniu rasy ale czasem skwapliwie o nich zapominano.

Oczywiście twierdzenie, że wyhodowanie danej rasy jest kwestią tylko przypadku jest nieprawdziwe. Wielu hodowców z rozmysłem i po wielu przemyśleniach dobierało rodziców następnych pokoleń. Miało to na celu utrzymanie danej rasy w pożądanym typie, ewentualnie korygowanie niedoskonałości.

 

Historia setera szkockiego – gordona jest właśnie taką tajemniczą momentami historią.

Czytając o tej rasie i jej pochodzeniu trudno sobie wyrobić jednoznaczny pogląd co do jej powstania. 

Wiadomym jest że, psy myśliwskie w typie setera znane były już w XVI. Wywodziły się od dużych spanieli, które były układane do wystawiania i przywarowywania. Ten specyficzny sposób polowania dał początek określaniu ich jako sitting spaniel, później sitting dog w skrócie sitter co dało ostatecznie nazwę setter. Używano ich nie tylko na Wyspach ale także w Hiszpanii. Często ich właściciele wymieniali je miedzy sobą lub ofiarowywali sobie wybitne osobniki.

 
 

Jeszcze zanim Alexander IV, Duke of Gordon założył własną hodowlę, prawdopodobnie już w XVII wieku Lord von Bute hodował w Szkocji czarne setery. Dzisiaj nie do końca wiadomo czy były one jednolicie czarne czy podpalane. Również współcześni księciu Gordonowi posiadali czarne podpalane setery, jednak to jemu przypisuje się największe zasługi w uszlachetnieniu rasy, poprawieniu właściwości łowieckich oraz eksterieru i na jego cześć nazywa się setera szkockiego gordonem.

 

W latach 1800-1820 wspomniany Alexander IV na zamku Gordon rozpoczął, poważną jak na tamte czasy, hodowlę seterów. Jak pisze w swojej książce „Gordon Setters Today” znakomita znawczyni rasy i sędzia José Baddeley, najbardziej znaną historią jest ta, że skrzyżował on posiadanego setera z czarną podpalaną suką MADDY rasy collie. Wg innych źródeł, już wtedy miał się pojawić w hodowli bloodhund i to on został wykorzystany do skojarzenia z collie. Książę uzyskał inteligentne, wszechstronne psy myśliwskie, które potrafiły dodatkowo pilnować owiec. Były to biało-czarne setery. Jeśli tak było, to skojarzenie to miało niewielkie znaczenie dla przyszłej hodowli. Wiadomym jest, że książę używał w swej hodowli seterów pochodzących z kenelu Earl of Lancaster’s i możliwe, że także z innych źródeł. Obydwie hodowle posiadały i preferowały czarno-biało-podpalane psy, gdyż były lepiej widoczne na wrzosowiskach. Jednak przede wszystkim stawiano na doskonałe walory użytkowe. Po śmierci księcia Alexandra w 1827 roku jego spadkobiercą został George – V Duke of Gordon. Nie był on jednak zainteresowany kontynuacją hodowli i za jego czasów zaczęła ona podupadać, a liczba psów w kenelu zmalała. Książę zmarł w 1836 roku, a psy z kenelu rozdane były przyjaciołom i leśniczym księcia. Ponoć niektóre trafiły do lorda Rosslyn.

 

Tylko 11 z nich już w lipcu tego roku trafiło na sprzedaż na jednej ze słynnych ówcześnie aukcji. Istnieje lista tych psów wraz z opisem umaszczenia, nabywcą oraz ceną. Były to setery czarno-białe z podpaleniem, czarne podpalane, czarno-białe, czerwono-białe i czarne. 

 

Na owej aukcji spadkobierca księcia, jego bratanek Duke of Richmond (który przyjął tytuł Duke of Richmond and Gordon) zakupił 5-letnią czarno-białą sukę Juno. Przejmując zamek Gordon w 1845 roku wskrzesił hodowlę seterów dbając zwłaszcza o ich użytkowość. Istnieją sprzeczne informacje na temat umaszczenia tych seterów ale z dokumentacji zamknięcia hodowli w 1907 roku wynika, że były one czarno-biało-podpalane.

 

W 1859 roku w Newcastle na pierwszej zorganizowanej przez myśliwych wystawie, w której brały udział tylko setery i pointery, zwycięstwo przypadło czarnemu podpalanemu seterowi Dandy.

W 1863 roku (wg innych źródeł w 1865) w Southill na pierwszych field trialsach trzy pierwsze miejsca zajęły gordony (wygrał wnuk Dandiego) określane wówczas jako czarne podpalane setery.

 


 

Na początku XVIII w. na obrazach pojawiały się trzy odmiany seterów: angielskiego, irlandzkiego i szkockiego. Opisywano je w ówczesnym piśmiennictwie. Początkowo wszystkie były jedną rasą. Dopiero w latach 1865-1875 rozdzielono setery biorąc pod uwagę kryterium umaszczenia.

 

W 1873 roku powstał Kennel Club i przyjęto tymczasowy wzorzec gordona określanego jako „czarny podpalany seter”. Było tak ponieważ wiele z ówczesnych gordonów nie miało żadnych powiązań z hodowlą z zamku Gordon. Dopiero oficjalnie w 1923, lub wg innych w 1924 roku, w hołdzie za zasługi w powstaniu rasy przyjęto od rodu Gordonów nazwę dla rasy - gordon seter. 

W drugiej połowie XIX wieku gordony coraz liczniej pojawiały się na wystawach i zawodach. W 1890 roku powstał pierwszy Gordon Setter Club, do którego jako honorowego członka założyciela przyjęto ostatniego księcia Richmond i Gordon. W tym samym roku powstał Gordon Setter Club of Kanada. Rok później zarejestrowano wzorzec określający jednoznacznie wygląd i cechy gordona. Powstał wówczas Gordon Setter Club of America.

 

Jak już wspomniano swój udział w tworzeniu rasy miał ponoć również bloodhound. Prawdopodobnie w 1840 roku wspomniany już lord Rosslyn dodał jego krew do hodowli gordona. To bloodhoundowi gordon zawdzięczać miał podpalanie, grubą kość, cięższą niż u innych seterów głowę i bogate fafle oraz styl pracy – oprócz górnego także dolnym wiatrem. Niektóre źródła pomijają zupełnie ten wątek historii albo wręcz przeczą udziałowi tej rasy w hodowli gordonów. 

 

Na temat domieszek krwi innych ras do hodowli gordonów warto wspomnieć o fakcie opisywanym przez Lubomira Smyczyńskiego w PSIE w 1964 roku. Pisze on, że w wyniku II wojny gdy populacja gordonów była niewielka, wprowadzono domieszkę krwi setera irlandzkiego. Był to typ gordona przypominający czarnego irlanda - niekorzystny dla rasy. 

Można również znaleźć dość śmiałe hipotezy o udziale 200 ras czy domieszkach krwi labradora albo golden retrivera w tworzeniu gordona.

 

Współczesny gordon (podobnie jak inne rasy psów) jest niewątpliwie efektem pracy wielu pokoleń hodowców i tylko od nas zależy jaki będzie w przyszłości.